奏国歌时特朗普忘把手放胸口 妻子疑暗中提醒

Инди океаны.

百度 只有在习近平新时代中国特色社会主义思想指引下，强化“四个意识”、坚定“四个自信”，坚决维护习近平总书记党中央的核心、全党的核心地位，坚决维护以习近平同志为核心的党中央权威和集中统一领导，一步紧跟一步行、撸起袖子加油干，才能汇聚同心共筑中国梦的磅礴力量，书写新时代中国特色社会主义事业的辉煌篇章。

Инди океаны — Жер шарындагы океандардын ичинен чо?дугу боюнча Тынч, Атлантика океандарынан кийинки 3-орунда. Аянты (де?издери менен) 76,17 млн км². Басымдуу б?л?г? Т?шт?к жарым шарда жайгашкан; т?нд?г?н?н Азия, батышынан Африка, чыгышынан Австралия, т?шт?г?н?н Антарктида менен чектешет. Т?шт?к-батышынан Атлантика, чыгышынан жана т?шт?к-чыгышынан Тынч океандары менен туташат. орточо тере?диги 3711 м, суусунун орточо к?л?м? 282,7 млн км³. Т?нд?к жана т?нд?к-чыгыш жактарында гана Инди океанынын де?издери (Кызыл, Андаман, Арап, Тимор, Арафура) жана ири булу?дары (Аден, Оман, Парс, Бенгал); т?шт?к б?л?г?нд? Карпентария, Чо? Австралия, Спенсер, Сент-Винсент жана башкалар булу?дар, э? т?шт?г?нд? антарктикалык де?издер (Рпсер-Ларсен, Космонавттар, Ынтымак, Дейвпс, Моусон, Дюрвиль) жайгашкан. Материктен б?л?н?п калган э? ири аралдары (Мадагаскар, Шри-Ланка, Сокотра) жээкке жакын орун алган. Океандын ачык б?л?г?нд? жанартоо аралдары – Маскарен, Комор, Андаман, Никобар, Сейшель жана башкалар орун алган. Тропиктик ке?диктердеги жанартоо конустарында шуру аралдары Мальдив, Лаккадив, Чагос, Кокостуу жана башкалар к?т?р?л?п жатат.

Таманынын рельефи

Инди океаны жээктей материктик тайыздыктын кууш тилкеси (100 мге чейин) жайгашкан. Анын сырткы чети 200 м, Антарктидага жакын жана Австралпянын т?нд?к-батышында 300-500 мге чейин тере?дикте жатат. Материктик каптал Ынд, Ганг жана башкалар дарыялардын каньондору жана ?р??нд?р? менен тилмеленген. Океандын т?нд?к-чыгыш б?л?г?нд? Зонд аралдар догоосу, ага туташ тере?диги 7729 м келген Зонд кобулу (Инди океанынын э? тере? жери) жатат. Океан таманы кырка тоолор жана жалдар аркылуу чу?курдуктарга (Борбордук, Батыш Австралия, Африка-Антарктида жана башкалар) б?л?нг?н. Суу асты кырка тоолордон Чыгыш Ынды кырка тоосу мерпдпан багытында созулуп (узундугу 5000 кмден ашык), т?нд?г?нд? ке?дик багыттагы Батыш Австралия кырка тоосу менен туташат. Океан ортолук кырка тоосу океандын борбордук б?л?г?н?н ?ч тармакка т?нд?к (Арап-Ынды кырка тоосу), т?шт?к-батыш (Батыш-Инди жана Африка-Антарктика кырка тоолору) жана т?шт?кчыгышка (Борбордук Ынды жана Австралия-Антарктика кырка тоолору) ажырайт. Океан таманында жанартоонун атылышынан пайда болгон айрым тоолор (Бардин, Щербаков, Лена жана башкалар) бар. Фораминиферлер (материктик капталдарда, кырка тоолордо жана чу?курдуктардын таманында), диатом (50° т?шт?к ке?диктен т?шт?г?р??кт?) жана шуру (коралл) ч?км?л?р? басымдуу. Кен байлыктары: шельфтерде мунай жана газ (к. Парс булу?у мунай жана газ бассейни), монацитт?? кумдар, рифт зоналарында хром, темир, марганец, жез жана башкалар кенташтар. Таманында темир-марганецт?? конкрециянын зор запасы бар.

Климаты

Инди океанынын т?нд?к б?л?г?н?н климатына Азиядагы жогорку жана т?м?нк? атмосфералык басымдын мезгил боюнча алмашуусунун негизинде т?з?лг?н муссондук циркуляция мун?здуу. Жайында, Азияда т?м?нк? атмосфералык басым куч?г?нд?, мында т?шт?к-батыштан келген экватордук аба, кышында т?нд?кчыгыштан соккон тропиктик аба ?ст?мд?к кылат. 8-10° т?шт?к ке?диктерден т?шт?кт? циркуляция к?пк? кармалгандыгы менен айырмаланат (30° ке?диктерде жогорку басымдын туруктуу облусу ?к?м с?р?т). Ынды океанынын т?шт?к б?л?г?нд?гу тропик жана субтропик ке?диктеринде т?шт?к-чыгыш пассат шамалы, мел??н ке?диктерде циклондор менен коштолгон батыш шамалы ?ст?мд?к кылат. Тропиктик ке?диктерде жайкысын жана к?з?нд? бороон-чапкын (тайфун) тез-тез болуп турат. Океандын т?нд?к б?л?г?нд? абанын жайкы орточо температурасы 25-27°С, Африканын жээктеринде 23°Сге чейин. Т?шт?к б?л?г?нд? жайында 30° т?шт?к ке?дикте 20-25°Сге, 50° т?шт?к ке?дикте 5-6°Сге, 60° т?шт?к ке?диктен т?шт?г?р??кт? 0°Сге чейин жана андан да т?м?н болот. Кышында абанын температурасы экватордо 27,5°Сден т?нд?к б?л?г?нд? 20°Сге, 30° т?шт?к ке?дикте 15°Сге, 50° т?шт?к ке?дикте 0-5°Сге чейин, 55-60° т?шт?к ке?диктерден т?шт?г?р??кт? 0°Сден т?м?н болот. Ошол эле убакта т?шт?к субтропиктик ке?диктерде жыл бою абанын температурасы Мадагаскар жылуу агымынын таасиринен батышында чыгышына караганда (Батыш Австралия муздак агымынын таасиринен) 3-6°Сге жылуу болот.

Гидролгиялык режими

Океандын т?нд?к б?л?г?нд?г? суунун ?ст??к? катмарынын циркуляциясы муссондук м?н?зд?: жайында т?нд?к-чыгыш жана чыгыш, кышында т?шт?к-батыш жана батыш агымдары уст?мдук кылат. Кыш айларында 3-8° т?шт?к ке?дикте Пассат аралык (экватордук) каршы агым к?ч?йт. Инди океанынын т?шт?к б?л?г?нд? суунун циркуляциясы антициклондук айлампаны пайда кылып, ал жылуу (т?нд?кт?г? Т?шт?к Пассат, батыштагы Мадагаскар жана Ийне тумшук агымдары) жана муздак агымдардан (т?шт?кт?г? Батыш шамалдар жана чыгыштагы Батыш Австралия агымдары) т?з?л?т. Суунун э? жогорку температурасы океандын т?нд?к б?л?г?нд?гу ?ст??к? бетинде май айында 29°Сден ашат. Жайында Т?нд?к жарым шарда суунун темпрасы 27-28°С, Африканын жээгинде гана тере?диктен чыккан муздак суунун таасиринен 2223°Сге чейин т?м?нд?йт. Экватордо суунун темпрасы 26-28°С, 30° т?шт?к ке?дикте 16-20°Сге, 50° т?шт?к ке?дикте 3-5°Сге чейин, ал эми 55° т?шт?к ке?диктен т?шт?г?р??кт? -1°Сден т?м?н. Кышында Т?нд?к Жарым шардын тундугунд? суунун температурасы 23-25°С, экватордо 28°С, 30° т?шт?к ке?дикте 21-25°С, 50° т?шт?к ке?дикте 5-9°С, 60° т?шт?к ке?диктен т?шт?кт? 0°Сден т?м?н. Субтропик ке?диктеринде жыл бою суунун температурасы чыгышына караганда батышында 3-5°Сге жогору. Суунун туздуулугу анын балансына байланыштуу. Суу балансы орто эсеп менен Инди океанынын бетиндеги буулануудан (жылына 1380 мм), жааган жаан-чачындан (1000 мм) жана материктик агымдан (70 см/жыл) тузул?т. Тузсуз суунун к?бун Т?шт?к Азиянын (Ганг, Брахмапутра жана башкалар) жана Африканын (Замбези, Лимпопо) дарыялары алып келет. ?т? туздуу жерлери Перс булу?у 37-39%о, Кызыл де?из 42%о, Араб де?изи 36,5%оден ашык. Бенгал булу?унда жана Андаман де?изинде туздуулук 32,033,0%ге, т?шт?к тропиктерде 34,0-34,5%ге чейин т?м?нд?йт. Т?шт?к субтропик ке?диктеринде туздуулук 35,5%оден жогору (э? к?бу жайында 36,5%, кышында 36,0%), 40° т?шт?к ке?диктен т?шт?г?р??кт? 33,0-34,3%ге чейин т?м?нд?йт. Суунун тыгыздыгы антарктикалык ке?диктерде 1027 кг/м³, океандын т?нд?к-чыгышы менен Бенгал булу?унда 1018, 1022 кг/м³. Суткада эки жолу ташкындайт; ташкындын бийиктиги жээктерде 5-7 мден 11,9 мге (Камбей булу?унда) чейин, ачык океанда 0,5 мден 1,6 мге чейин. Муздуктары антарктикалык ке?диктерде пайда болуп, шамал жана агымдар менен августта 55°, февралда 65-68° т?шт?к ке?диктерге чейин жетет. Айсбергдер айрыкча 40° жана 80° чыгыш узундуктардын аралыгында арбын. Инди океанынын тере?диктеги циркуляциясы жана вертикалдык структурасы субтропиктик (суунун ?ст??к? бетинин алдындагы катмары) жана антарктикалык (аралыктагы суу катмары) кошулуу зоналарынын, Антарктиданын материктик капталы боюнча кеткен (тупку), ошондой эле Кызыл де?изден жана Атлантика океанынан агып келген (тере?диктеги) суулардан тузул?т. ?ст??к? беттин астындагы катмар 100-150 мден 400-500 мге чейинки тере?дикти камтып, суусунун температурасы 1018°Сди, туздуулугу 35,0-35,7%они т?з?т. Аралыктагы суу катмары 400-500 мден 1000-1500 мге чейинки тере?дикти камтып, суусунун температурасы 4°Сден 10°Сге чейин, туздуулугу 34,234,6%; 1000-1500 мден 3500 мге чейинки тере?диктеги суу катмарынын температурасы 1,6-2,8°Сди, туздуулугу 34,68-34,78%они туз?т. Т?пк? суу катмары 3500 мден тере? жатып, т?шт?г?нд? суунун температурасы -0,07°Сден 0,24°Сге чейин, туздуулугу 34,67-34,69%, т?нд?г?нд? суунун темпрасы 0,5°С чамасында, туздуулугу 34,69-34,77%о.

Флорасы жана фаунасы

Инди океанынын дээрлик б?т аймагы тропик жана т?шт?к мел??н (ноталь) зоналарында жатат. Тропик зонасынын тайыз жерлерине алты жана сегиз жылдыздуу шурулар (кораллдар) жана гидрокораллдар м?н?зд??. Жээгинин к?п б?л?г?н мангр бадалдары ээлейт. Мел??н алкактын материктик тайыздыктарында кызыл жана к?р?? балырлар (ламинарий, фукус, макроцистис) бар, омурткасыздарга бай. Океандын ачык мейкиндиктеринде, ?зг?ч? суунун 100 м тере?дикке чейинки катмарында бир клеткалуу планктон, ал эми Арап де?изине к?г?ш жашыл балырлар м?н?зд??. Ынды океанынын жандыктарынын к?б?н ракча-копепод (100д?н ашык т?р?), канат буттуу моллюска, медуза, сифонофор жана башкалар т?з?т. Бир клеткалуулардан танаптуулар, балыктардын к?п т?р? учуучу балык чо? жана майда тунец, желбирек канаттуу балык, акула жана башкалар бар. Кальмарлар к?п. Ири де?из с?т эм??ч?л?р?н?н дюгон, тишт?? жана тишсиз киттер, калак буттар кездешет. Канаттуулардан альбатрос, фрегат, пингвиндер м?н?зд??. Жээк боюнда гана балык кармалат (д?йн?д? кармалган балыктын 5%ы). Негизги ?н?р жай тукуму тунец. Антарктика сууларында балыктын антарктикалык т?р?н?н ?н?р жай тукуму бар. Мунай (Парс булу?унда), бермет, седеп (Шри-Ланка, Бахрейн аралында жана Австралиянын т?нд?к-батыш жээгинде) алынат. Ынды океанына д?йн?л?к ж?к ташуунун 10%и туура келет. Ал аркылуу Европа, Азия, Австралия, Африка, ошондой эле Американын портторун байланыштыруучу маанил?? де?из жолдору ?т?т. Ири порттору (ж?к ташуу боюнча): Аден (Йемен), Мумбаи, Калькутта (Ындыя), Карачи (Пакыстан), Читтагонг (Бангладеш), Коломбо (Шри-Ланка), Янгон (Мьянма), Рангун (Бирма), Рас-Таннура (Сауд Арабиясы), Харк, Бендер-Аббас (Иран), Фао (Ырак), Эль-Кувейт (Кувейт), Дар-эс-Салам (Танзания), Могадишо (Сомали) Фримантл, Аделаида, (Австралия), Дурбан (ТАР).

Экологиялык к?йг?йл?р

Инди океанында башка океандардай эле экологиялык к?йг?йл?р бар; алардын э? башкысы де?из экосистемасына адам таасиринин к?ч?ш?. Океан суусун булгаган негизги булактар: нефть (д?йн?д?г? мунайдын запасынын ²/₃си Жакынкы жана Орто?ку Чыгышта топтолгон. Парс булу?унан ?нд?р?лг?н мунай Инди океаны аркылуу Батыш Европа, Т?нд?к Америка ?лк?л?р?н? жана Жапанга ташылат. Ири танкерлердин кырсыкка учурашынан жана башкалар т?рд?? себептерден агып чыккан мунай океан суусун булгап, Ынды океанынын т?нд?к, т?нд?к чыгыш жана батыш акваторияларынын бетинде к?б?нч? жука кабыкчаны пайда кылат); оор металлдар (сымап, коргошун, кадмий жана башкалар океан суусуна атмосфералык жана агын суулар аркылуу кошулгандыктан, бардык жеринде кездешет); уулуу химикаттар (айыл чарбасында ке?ири пайдаланылган минералдык жер семирткичтердин, уулуу химикаттардын жана аларды ?нд?рг?н ?н?р жай ишканаларынан чыккан таштандылардын океанга кошулушу), контейнерге салынып океан т?б?нд? сакталган т?рд?? уулуу заттар жана радиоактивд?? калдыктар жана башкалар Мындай булгануу бара-бара жалпы эле Жердин геогр. кабыгына алаамат залал тийгизиши м?мк?н. Кийинки мезгилде Инди океанынын алабындагы ?лк?л?р океанды коргоо максатында бирдикт?? аракеттерди жасоодо. Инди океанында уюшулган де?из резерваттары (парктары) де?из экосистемасын коргоо табиятты жана табигый ресурстарды калыбына келтир?? менен гана чектелбестен, ошондой эле жергиликт?? элдин жана туристтердин табиятты коргоо боюнча билим алуусунда да мааниси зор. Де?из резерваттары Кувейт, Бириккен Арап Эмирликтери, Мысыр, Эфиопия, Кения, Мьянма, Индия, Шри-Ланка жана башкалар ?лк?л?рд? уюшулган. Алардын ичинен э? белгил??л?р?: Эфиопиядагы ?Дахлак аралдары? улуттук де?из паркы (Кызыл де?издин фаунага бай ири аймактарынын бири; 1968-ж. уюшулган); Кениядагы Малинди жана Вашаму резерваттары (тех. жактан жакшы жабдылган, коргоо иштери жогорку де?гээлде уюшулган; жалпы аянты 1755 га), Сейшель аралындагы резерваттар.

Колдонулган адабияттар

• “Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы: 3-том. Башкы редактору Асанов ?. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2011. 784 бет, илл. ISBN 978 2025-08-064-5